De 24 uur van Wijchen

In Wijchen-West moeten de komende jaren 1300 woningen verrijzen. Binnen de gemeente kampte men met de vraag of bij de ontwikkeling van deze locatie wel de juiste koers werd gevaren. “Met andere woorden,” verduidelijkt projectleider Wai Wah Man, “hebben we de juiste projectambities voor ogen en is bijsturing nodig? En waar kunnen we versnellen?” Het is dit vraagstuk waarmee de Versnellingsbrigade samen met betrokken marktpartijen en gemeentevertegenwoordigers 24 uur aan de gang is gegaan. Jan Jaap Blüm: “Versnellen van woningbouw mag niet ten koste gaan van kwaliteit en betaalbaarheid. Dan zou je kunnen zeggen, dat industriële woningbouw daar een oplossing voor is. Dat moet een beetje het loopje zijn. Echter, in Wijchen is het maar zijdelings over industriële woningbouw gegaan”

“

Versnellen van woningbouw mag niet ten koste gaan van kwaliteit en betaalbaarheid

Zowel voor- als achteraf zijn alle betrokkenen heel enthousiast over het fenomeen Versnellingsbrigade. “Iedereen,” legt Blüm uit, “zit daar op een bepaalde manier belangeloos in en kan op basis van eigen inhoud en expertise tot het gaatje gaan. En dat maakt het concept krachtig. Zie het als een soort snelkookpan. Je werkt met elkaar in een korte intensiteit naar een oplossing toe. Je bent 24 uur alleen daar mee bezig.”  Om er na een korte stilte aan toe te voegen: “ja, ik vind het ook enorm leuk om te doen. Het platform heeft veel potentie,” vindt hij. “Omdat je met mensen met kennis van zaken objectief naar een case kijkt.”

Juist dat laatste aspect sprak wethouder Geert Gerrits en projectleider Wai Wah Man ook zo aan. “We ontwikkelen een grote bouwlocatie. Je bent met een team en op allerlei niveaus met elkaar bezig. Dan is het heel fijn dat er met een hele frisse, maar ook scherpe, blik wordt meegekeken.” Dat vindt Jan Jaap Blüm ook. “Een ontwikkeling zoals in Wijchen-West is een langdurig traject waar partijen samen inzitten. En dan zie je vaak dat gemeente en ontwikkelaars keuzes maken, omdat ze dat altijd al zo hebben gedaan.”

“

Toekomstige onzekerheden worden gemanaged door zoveel mogelijk te willen vastleggen. Zwart wit gezegd, is dat vooral denken vanuit risico’s

Wai Wah Man herkent zich daar wel in. “Je bent gewend om op bepaalde manieren met elkaar te werken.” Jan Jaap Blum: “Toekomstige onzekerheden worden gemanaged door zoveel mogelijk te willen vastleggen. Zwart wit gezegd, is dat vooral denken vanuit risico’s. Maar als je zegt: we geven juist optimaal de ruimte om toekomstige ontwikkelingen goed te kunnen faciliteren betekent het, dat je nu juist veel minder moet vastleggen. Dat is echt een wezenlijk verschil.”

Eyeopeners

Als Jan Jaap Blüm terugkijkt op zijn 24 uur in Wijchen is dat voor hem wel een van de belangrijkste eyeopeners. “Bouwen voor de vraag van vandaag levert een ander product op dan als je gaat bouwen voor de vraag van de toekomst. De fouten die je vandaag maakt, daar zadel je een ander mee op.” Het is ook deze denkoefening geweest waar men met elkaar mee aan de slag ging. “Als we het plan uitvoeren zoals het er nu ligt, wat hebben we dan later fout gedaan?” Geert Gerrits erkent dat je altijd tot andere inzichten komt als je door een nieuwbouwwijk loopt die vijftien jaar geleden nog op de tekentafel lag. “Als ik kijk naar wat we in het verleden binnen onze gemeente gerealiseerd hebben, dan denk ik dat we sommige dingen misschien beter anders hadden kunnen doen. De vraag is dan ook terecht of we toen wel voldoende met een open blik naar de toekomst gekeken hebben."

“

Als je die randvoorwaarden goed organiseert, dan ga je naar een veel flexibeler bouwconcept

Blüm is daar ook van overtuigd. “Wanneer je veel meer op langetermijnbetrokkenheid gaat sturen, stuur je vooral op langetermijnverantwoordelijkheid en juist op kwaliteit en leefbaarheid. Dan maak je nu andere keuzes, omdat je namelijk veel sneller de ontwikkelingen van de toekomst wil kunnen benutten. Dus als je die randvoorwaarden goed organiseert, dan ga je naar een veel flexibeler bouwconcept.” 

Volgens Blüm gaat het dan vooral om het zoeken naar wat langdurige kwaliteitswaarden zijn? “Dan gaat bijvoorbeeld ook groen een andere rol spelen. Beginnen met het verkavelen, is al ontzettend vaak gedaan. En dat is de onderliggende reden waarom woonwijken soms niet toekomstbestendig zijn. Dus je kunt dan beter beginnen met iets wat er altijd zal zijn en dat is de natuur.”

“

Beginnen met het verkavelen, is al ontzettend vaak gedaan. En dat is de onderliggende reden waarom woonwijken soms niet toekomstbestendig zijn

Het is deze kijk op de uitbreiding van Wijchen-West die tijdens de 24-uurs interventie leidde bij de brigade tot de mentale omslag van ‘we moeten zo snel mogelijk woningen maken in Wijchen-West’ naar ‘zo willen wij altijd gewoon goed wonen in Wijchen-West.’ Vanuit deze verbeelding ontsproten innovatieve kansen om goed wonen in Wijchen-West ook voor de toekomstige vraag te verwezenlijken. Tegelijk zijn risico’s benoemd van de traditionelere manier van gebiedsontwikkeling voor goed wonen op lange termijn.  

“Natuurlijk,” zegt Wai Wah Man, “waren wij ook voor de kennismaking met de brigade al voortvarend bezig met het afwegen van de juiste mix aan kaders en flexibiliteit in ons stedenbouwkundig plan en bestemmingsplan. Maar dit bezinningsmoment met de brigadiers daagt ons uit om binnen onze versnellingsopgave continu kritisch te blijven kijken naar nieuwe maatschappelijke en technische perspectieven. Ook als zaken al zijn ‘vastgelegd’ moeten we open naar onze projectambities blijven kijken.” 

“

Daarmee voorkomen we met de kennis van nu en een veranderende woningmarkt, dat we de verkeerde keuzes maken

Dit betekent concreet dat Wijchen kiest voor meer flexibiliteit in zowel het stedenbouwkundige plannen als het bestemmingsplan. “Door deze globaal te houden kunnen we keuzes uitstellen,” verduidelijkt Man. “Daarmee voorkomen we met de kennis van nu en een veranderende woningmarkt, dat we de verkeerde keuzes maken.”

Lastig

Gerrits benadrukt dat deze andere benadering voor alle betrokken partijen best lastig kan zijn. “Uiteindelijk hebben de toekomstige bewoners van zo’n wijk daar profijt van omdat je woningen realiseert en een leefomgeving creëert die past bij de behoefte van dat moment. Maar de keerzijde is dat het een andere manier van denken en benaderen vraagt. Je moet toch meer zaken loslaten. Dat geldt ook voor de marktpartijen en omwonenden die bijvoorbeeld wel graag willen weten wat er gaat komen. Maar dat weten we dan nog niet.” 

“

Ik durf wel te zeggen dat het voor de gemeentelijke organisatie best lastig is

Op de vraag voor wie deze omslag van denken het lastigste is, valt een kort moment stilte. Dan zegt de wethouder: “Ik durf wel te zeggen dat het voor de gemeentelijke organisatie best lastig is. Dat komt omdat we uit een verleden komen, waarbij we alles tot achter de komma geregeld en kloppend wilden hebben. Dat is een grondhouding en in basis niks mis mee, maar misschien wel een rem om deze manier van denken en werken mogelijk te maken. Maar ik vind wel dat we daarvoor moeten gaan. Dat heeft de Versnellingsbrigade wel op een krachtige manier over tafel gebracht.”